آموزش آنلاین

با آغاز بیماری کرونا و گسترش روز افزون این بیماری ، برگزاری کلاس های درسی به صورت حضوری ، خود عاملی خطر آفرین محسوب می‌شد. به همین منظور نوعی از آموزش به نام آموزش از راه دور یا آموزش مجازی، راهی جایگزین به شمار می‌‌رود.
این شیوه آموزشی، در گذشته هم مورد استفاده قرار می‌گرفت ولی رواج چندانی نداشت. اما امروزه، گسترش چشمگیری داشته و مورد استفاده عموم افراد قرار گرفته، در نتیجه ما در این مقاله قصد داریم شما را با مفهوم آموزش مجازی و نرم افزار های مورد استفاده‌ برای این کار آشنا نماییم.

 
 آموزش الکترونیکی (e-learning) یا همان آموزش مجازی (virtual learning)، نوعی از آموزش بوده که از راه دور صورت گرفته و اجرای آن بر بستر اینترنت امکان پذیر است. بی شک یکی از برترین انواع آموزش، آموزش مجازی بوده که در آن، استاد و دانشجو در زمانی مشخص وارد کلاسی مجازی شده و در محیطی مجازی ، با یک دیگر به تعامل و گفتگو می‌پردازند. در این شیوه آموزشی که به صورت آنلاین یا آفلاین صورت می‌پذیرد، استاد می‌تواند صدا و تصویر خود را با دانشجویان به اشتراک گذاشته، اسلاید های پاورپوینت و فایل های pdf را ارائه کرده و مباحث آموزشی مورد نظر خود را با دانشجویان مطرح نماید. به اشتراک گذاشتن دسکتاپ کامپیوتر مدرس و نمایش آنلاین یا زنده محیط نرم افزارهای مختلف به دانش پژوهان، این امکان را ایجاد می‌کند که افراد به آموزش عملی موضوعات مختلفی مانند کار با انواع نرم افزار ها بپردازند.
یادگیری برنامه‌ریزی شده‌ای که در آن آموزش و یادگیری، معمولاً در محیط‌هایی جدا از هم صورت می‌پذیرند، آموزش آنلاین نامیده می‌شود. به همین دلیل، آموزش آنلاین برای طراحی و برنامه‌ریزی آموزش، به تکنولوژی‌های نهادی ارتباطی نیاز مبرمی دارد.

 
آموزش آنلاین، باید شامل دو طرف ارتباط یعنی استاد و دانشجو باشد در حالی که یاد گیری آنلاین، فقط بر روی نیازهای یاد گیرنده برای رابطه با مدرس تمرکز دارد. سامانه آموزش مجازی یا کلاس آنلاین، محیطی برای یاد گیری و آموزش است که در آن، شرکت کننده ها از راه دور آموزش می‌بینند و می‌توانند تنها در یک سیستم اینترنتی، با هم تعامل داشته، ارائه ها و سخنرانی ها را مشاهده کرده، در مورد آنها بحث کرده، با کارِ گروهی با منابع آموزشی رو‌ در رو و درگیر شده و با یک دیگر ارتباط برقرار کنند.
این نوع از آموزش در بیشتر موارد، بر بستر وب و در یک سیستم  وب کنفرانس تشکیل شده و به کاربران این امکان را می‌دهد که در هر زمان و مکانی، به اینترنت متصل شوند و در کلاس های آنلاین حضور یابند.
برای برگزاری کلاس‌های آنلاین، نرم‌افزارهای متعددی وجود دارند که ما قصد داریم شما را با کاربردی‌ترین آن‌ها یعنی اسکای‌روم (SkyRoom)، ادوبی کانکت (Adobe Connect) و بیگ ‌بلو ‌باتن (Big Blue Button یا به اختصار BBB) آشنا نماییم.
 

پلتفرم آموزش آنلاین اسکای روم (Sky Room)
این پلتفرم آموزشی، پلتفرمی ایرانی می‌باشد که از آن به منظور برگزاری وبینار ها و جلسه های ویدیویی آنلاین، آموزش‌های خصوصی و کلاس‌های درسی استفاده می‌شود. داخلی بودن سرورهای پلتفرم اسکای‌روم، یکی از مزایای این پلتفرم محسوب می‌شود زیرا برای خرید اشتراک، به پرداخت دلاری و حساب‌های بین‌المللی احتیاجی نیست. یکی دیگر از مزایای اسکای‌روم، کاملا فارسی بودن آن است که باعث استفاده‌ای ساده و روان برای افراد مبتدی می‌شود.

قابلیت‌ها و مزایای پلتفرم اسکای‌روم
 
زبان آن کاملا فارسی است، قابلیت به اشتراک گذاشتن اسلایدهای پاورپوینت، فایل‌های pdf و دسکتاپ را دارد، دارای تخته مجازی  برای رسم اشکال و یا نوشتن یادداشت با قلم نوری می‌باشد، می‌توان از آن بدون نصب هیچ نرم‌افزاری استفاده کرد، امکان افزودن لوگو و ضبط تماس تصویری دو طرفه را نیز دارد.
 

پلتفرم آموزش آنلاین ادوبی کانکت (Adobe Connect)
با وجود این که نسخه کرک شده پلتفرم ادوبی کانکت در کشور ما موجود می‌باشد، لایسنس این نرم افزار نیز توسط برخی از شرکت ها ارائه می‌شود. برای راه اندازی پلتفرم ادوبی کانکت، به یک سرور مجازی ویندوزی با حداقل cpu ۸ هسته ای و ۱۶ گیگا بایت رم احتیاج داریم.
برای پلتفرم ادوبی کانکت، نسخه موبایلی برای هر دو سیستم عامل اندروید و ios موجود می‌باشد و علاوه بر آن، می‌توان هم از طریق مرورگر و هم از طریق نصب نرم افزار اقدام به استفاده از آن نمود.

قابلیت ها و مزایای پلتفرم ادوبی کانکت
 
قابلیت پخش کردن فایل صوتی و فیلم در آن واحد را دارد، می‌توان جلسات برگزار شده را ضبط کرد، امکان پرسش و پاسخ در آن مهیا می‌باشد، می‌‌توان تصویر و صفحه دسکتاپ را به اشتراک گذاشت، قابلیت به اشتراک گذاری جزوات و  فایل ها را دارا می‌باشد، می‌توان چیدمان ابزارهای داخل کلاس را تغییر داد، دارای امکانات کامل مدیریتی می‌باشد، دارای قابلیت نظرسنجی بوده و می‌توان نتایج آن را برای همه به نمایش گذاشت، امکان پخش انواع فایل های صوتی و تصویری را هم دارد.
 

پلتفرم آموزش آنلاین بیگ بلو باتن (Big Blue Button  یا به اختصار BBB )
 پلتفرم بیگ بلو باتن، یکی دیگر از بسترهای کنفرانس آنلاین علمی یا کلاس های مجازی می‌باشد. این نرم افزار، نرم‌افزاری اپن‌سورس (Open Source) است که به منظور تشکیل کلاس های اینترنتی و ارائه محتوای مورد نظر به صورت غیر حضوری و مجازی تولید شده و به روی کار آمده است.‌ برای راه اندازی پلتفرم بیگ بلو باتن، به حداقل یک سرور مجازی لینوکس احتیاج داریم.
قابل ذکر است که این پلتفرم، در ابتدا به صورت انگلیسی عرضه شده ولی امکان فارسی سازی آن نیز وجود دارد. ما نیز این کار را کرده و از نسخه فارسی زبان آن بهره می‌بریم.

قابلیت ها و مزایای پلتفرم بیگ بلو باتن
انواع فایل را می‌توان در آن به اشتراک گذاشت، برای دانشگاه ها و مدارس به منظور برگزاری کلاس های مجازی بسیار مناسب است، امکان تایپ مستقیم بر روی تخته مجازی را دارا می‌باشد، میتوان همایش ها  و برنامه هایی در سطح ملی و جهانی در آن برگزار کرد، محدودیت دسترسی ای مبنی بر موقعیت مکانی و زمانی ندارد، امکان اشتراک گذاری صوت و تصویر به صورت همزمان را نیز دارا می‌باشد، در این پلتفرم می‌‌توان صفحه نمایش خود را به اشتراک گذاشته و کلاس ها را ضبط کرد، قابلیت تعیین سایز تصویر و تعیین کیفیت بر اساس نیاز و کیفیت سرعت اینترنت را نیز دارا می‌باشد.
 

در ادامه، مقایسه ای کاربردی بین سه پلتفرم بیگ بلو باتن، ادوبی کانکت و اسکای روم خواهیم داشت تا با کار بردی ترین این نرم افزار ها آشنا شوید.
امکان ضبط جلسات آنلاین و دانلود این جلسات پس از اتمام
امکان ضبط کردن جلسات فقط در پلتفرم های بیگ بلو باتن و ادوبی کانکت مهیا می‌باشد و در پلتفرم اسکای روم نمی‌توان جلسات را ضبط کرده و به اشتراک گذاشت.
یکی از مزیت های پلتفرم بیگ بلو باتن نسبت به ادوبی کانکت در این زمینه، قابلیت دانلود جلسات ضبط شده در این پلتفرم می‌باشد. یعنی جهت استفاده مجدد از جلسات در پلتفرم ادوبی کانکت، باید آن را به صورت آنلاین تماشا کرد ولی در پلتفرم بیگ بلو باتن، می‌توان جلسات ضبط شده را با حجم کمی دانلود کرده، و در مصرف اینترنت صرفه جویی نمود.
 
پلتفرم bbb

به اشتراک گذاشتن انواع فایل ها
امکان به اشتراک گذاشتن انواع فایل های pdf  و اسلاید های پاورپوینت، در هر سه پلتفرم وجود دارد ولی به اشتراک‌گذاری فایل‌های تصویری و ویدئویی در این پلتفرم‌ها، دارای کمی تمایز است. به این صورت که در پلتفرم‌های ادوبی کانکت و اسکای روم، می‌توان فایل های ویدیویی را به راحتی و از طریق سامانه به اشتراک گذاشت ولی در پلتفرم بیگ بلو باتن، در ابتدا باید این نوع از فایل ها را در یک آدرس اینترنتی آپلود نموده و سپس لینک آن را در صفحه وب کنفرانس قرار دهید.
یکی از مزایای اسکای روم در این زمینه این است که امکان پخش مستقیم ویدیو از سایت آپارات را نیز دارد.

 داشتن نسخه های متفاوت
 برنامه ادوبی کانکت، همه نسخه های لازم مانند اندروید،  ios، مک و ویندوز را دارا می‌باشد.
 استفاده از پلتفرم های اسکای روم و بیگ بلو باتن، تنها با یک مرورگر امکان امکان پذیر است و نیازی به نصب نسخه های موبایلی یا دسکتاپی ندارد.
 قابلیت تبادل نظر و چت کردن به زبان فارسی
 در پلتفرم ادوبی کانکت، فقط می‌‌توان به صورت انگلیسی چت نمود، مگر اینکه از نسخه موبایلی تحت وب استفاده کرده و یا کیبورد فارسی برای دستگاه خود نصب کنید.
 در پلتفرم اسکای روم هم فقط میتوان به زبان فارسی چت کرد، اما یکی از مهم ترین مزیت های پلتفرم بیگ بلو باتن، داشتن چت به هر دو زبان فارسی و انگلیسی می‌‌باشد.
 قابل ذکر است که هر سه این پلتفرم ها، امکان چت خصوصی و عمومی را دارا می‌‌باشند.
 
برخی از قابلیت های بیگ بلو باتن

 قابلیت قفل کردن جلسه و پیشگیری از ورود سایر کاربران
 این قابلیت، در پلتفرم های اسکای روم و بیگ ‌بلو باتن وجود ندارد. ولی پلتفرم ادوبی کانکت، این قابلیت را دارا بوده و برای کلاس های مجازی دانشگاه و مدرسه که زمان ورود و خروج دانشجویان و دانش ‌آموزان دارای اهمیت بالایی است، گزینه ای کارامد محسوب می‌شود.
برخی از قابلیت ها مانند اشتراک گذاری صفحه نمایش، بهره مندی از تخته وایت برد مجازی و امکان نوشتن روی آن، امکان رأی گیری و نظرخواهی و اشتراک گذاری صوت و تصویر همه کاربران نیز، در هر سه پلتفرم موجود بوده و دارای تفاوت های اندکی می‌باشند.
حال می خواهیم به مزایای قابل توجه و چشمگیر پلتفرم بیگ بلو باتن نسبت به سایر پلتفرم های ارائه دهنده خدمات اینترنتی منجمله پلتفرم های اسکای روم و ادوبی کانکت بپردازیم.
رایگان بودن استفاده از این پلتفرم یکی از مزایای بسیار مهم آن محسوب می‌شود.
یکی دیگر از مزایای این پلتفرم نسبت به سایر پلتفرم ها، امکان اشتراک گذاری صوت و تصویر دو طرفه و همچنین متناسب سازی و تنظیم کیفیت به اندازه تصویر خود بر اساس کیفیت و سرعت اینترنت میباشد که سایر پلتفرم ها از چنین امکاناتی مثنی هستند.
به اشتراک گذاشتن صفحه نمایش توسط کاربر، افزون بر ارائه محتوای مد نظر به وسیله آپلود فایل در بخش ارائه، از مزایای دیگر این پلتفرم محسوب می‌شوند.
یکی دیگر از این مزایا، امکان استفاده از موس و یا قلم نوری و همچنین تایپ کردن و نوشتن بر روی تخته همزمان با ارائه محتوا می‌باشد.
داشتن امکان پرسش و پاسخ به صورت های گوناگونی مانند صوتی، متنی و غیره از دیگر مزایای این پلتفرم محسوب می‌شود که در سایر پلتفرم ها به این سادگی و فراوانی میسر نیست.
سیستم وب کنفرانس پلتفرم بیگ بلو باتن هم یکی دیگر از این مزایا می‌باشد. سیستم وب کنفرانس این امکان را به کاربران، سازمان‌ها و آموزشگاه و شرکتها می‌دهد که وبینار های یک طرفه و تعاملی برگزار کنند و این امکان برای سازمان هایی که دارای اعضایی با پراکندگی جغرافیایی و مسافت های دور قرار دارند، مزیتی بسیار مهم محسوب میشود.

 
 در نتیجه، می‌‌توان با مرور مطالب بالا، پلتفرم بیگ بلو باتن را با توجه به امکانات و قابلیت هایی که دارد، از سایر پلتفرم ها کارامد تر و برتر دانست و برای بر گذاری جلسات خود، از آن استفاده نمود، به همین دلیل، وبسایت ما یعنی وبسایت لیاقت،( https://www.liaghat.ir )، این پلتفرم را به عنوان برنامه پیش‌فرض خود قرار داده و به کاربران گرامی این امکان را میدهد که از کارامدترین پلتفرم جلسات مجازی بهره برده و استفاده ای مفید از آن داشته باشند.